رتبهبندی علل تأخیر در متروی تهران با روش VIKOR مبتنی بر ساختار باور فازی و معیارهای FMEA
مدیریت بهینه عملکرد سیستمهای حملونقل شهری، بهویژه مترو، نیازمند شناسایی دقیق و اولویتبندی علل تأخیر است. در این مقاله، رویکرد نوینی مبتنی بر ساختار باور فازی و روش VIKOR ارائه میشود که با استفاده از معیارهای تحلیل حالات خرابی و آثار آن (FMEA)، به رتبهبندی علمی و دقیق عوامل تأخیر در سیستم متروی تهران میپردازد.
مقدمهای بر روشهای تصمیمگیری چندمعیاره
در مسائل پیچیده مدیریتی، استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره (MCDM) اهمیت ویژهای دارد. روش VIKOR یکی از ابزارهای قدرتمند در این حوزه است که با هدف یافتن راهحل سازش، بهینهترین گزینهها را بر اساس معیارهای مختلف شناسایی میکند.
ساختار باور فازی و نقش آن در مدیریت عدم قطعیت
اطلاعات ذهنی و عدم قطعیت ذاتی دادهها، همواره چالش بزرگی در تحلیلهای مدیریتی ایجاد میکند. ساختار باور فازی با مدلسازی ابهام و عدم قطعیت، امکان تصمیمگیری دقیقتر و واقعگرایانهتر را فراهم میسازد.
معیارهای FMEA در تحلیل تأخیر مترو
تعریف معیارهای FMEA
FMEA ابزاری برای شناسایی، تحلیل و اولویتبندی ریسکهای ناشی از خرابیهاست. سه معیار شدت (Severity)، احتمال وقوع (Occurrence) و قابلیت کشف (Detection) در این روش مورد توجه قرار میگیرند.
کاربرد معیارها در متروی تهران
استفاده از معیارهای FMEA در رتبهبندی علل تأخیر، به مدیران کمک میکند تا عوامل بحرانی را بهدرستی شناسایی و منابع را بهینه تخصیص دهند.
روش ترکیبی ساختار باور فازی و VIKOR
مدل ارائهشده در این پژوهش ابتدا با جمعآوری دادههای ذهنی خبرگان حوزه مترو و تبدیل آنها به باورهای فازی، فضای عدم قطعیت را مدلسازی میکند. سپس با بهکارگیری روش VIKOR، مجموعهای از علل تأخیر بر اساس معیارهای FMEA رتبهبندی میشوند.
نتایج و مزایای استفاده از مدل پیشنهادی
نتایج نشان داد که مدل ترکیبی، توانسته است عوامل اصلی تأخیر را بهصورت علمی و قابل اتکا شناسایی کند. این رویکرد، علاوه بر افزایش دقت تصمیمگیری، امکان مدیریت هوشمندانه منابع در متروی تهران را فراهم میآورد.
جمعبندی
استفاده از ساختار باور فازی در کنار روش VIKOR و معیارهای FMEA، ابزاری کارآمد برای مدیران جهت اولویتبندی علل تأخیر و ارتقای عملکرد سیستم متروی تهران محسوب میشود.
رفرنس
S.H. Razavi Hajiagha, S.S. Hashemi, Y. Mohammadi, E. K. Zavadskas. 2016. Fuzzy belief structure based VIKOR method: an application for ranking delay causes of Tehran metro system by FMEA criteria. Transport, Vol. 31, Issue 1, 108-118 (WOS: Q3).
